خلاصه
ویار یک اختلال تغذیه‌ای است که مشخصه‌اش عبارت است از میل و هوس مزمن به مصرف مواد غیرخوراکی از قبیل خاک، گچ، آرد، دانه قهوه و خاکستر سیگار.
ویار بیشتر در کسانی که دارای اختلال رشدی (مثل درخودماندگی (اوتیسم) و عقب ماندگی ذهنی) هستند، کودکان بین 18 ماهگی تا 2 سالگی و زنان باردار شایع است. با وجودی که کودکان زیر 2 سال ممکن است سعی کنند مواد غیرخوراکی بخورند امّا معمولاً این یک رفتار غیرعادی در آن سن در نظر گرفته نمی‌شود. در اغلب موارد، کودکان نوپا خود به خود این اختلال تغذیه‌ای را کنار می‌گذارند و ویار در زنان باردار نیز معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.
آیا ممکن است افسردگی در نتیجه برخی جنبه‌های تغذیه، تشدید گردد؟ به تازگی پژوهش‌هایی برای درکویار در کشورهای توسعه نیافته و فقیر، به ویژه در جوامعی که مصرف مواد غیرخوراکی (مثل انواع خاصی از خاک) یک تجربه فرهنگی پذیرفته شده است، نیز دیده شده است.
ویار می‌تواند به مشکلات جدّی بهداشتی از قبیل مسمومیت، مشکلات روده‌ای (انسداد یا سوراخ شدن روده)، آسیب‌دیدگی دندان و لثه، عفونت‌های انگلی و سوء تغذیه بینجامد. به علاوه، در صورتی که فرد مواد سمی خطرناک بخورد ممکن است خطر جانی هم در برداشته باشد. بانوان بارداری که دارای این اختلال باشند ممکن است با مصرف مواد خطرناک و یا دچار شدن به سوء تغذیه، به جنین آسیب برسانند.
علّت ویار ناشناخته است، گر چه متخصصان پزشکی عقیده دارند که شرایط و موقعیت‌های خاص می‌تواند در به وجود آمدن آن نقش داشته باشد. برخی از این شرایط عبارت است از فقر، سوء تغذیه، و سابقه اختلالات تغذیه‌ای (مثل بی‌اشتهایی عصبی یا پراشتهایی عصبی).
افرادی که ویار دارند ممکن است انواع دیگر اختلالات رفتاری یا هیجانی مانند وسواس فکری- عملی و اسکیزوفرنی نیز داشته باشند.
ویار معمولاً پس از آزمایش‌های پزشکی و مطالعه پرونده پزشکی بیمار تشخیص داده می‌شود. این گونه بیماران جهت ارزیابی ممکن است به روان‌شناس یا دیگر متخصصان سلامت روان نیز ارجاع داده شوند.
به دلیل طبیعت پیچیده اختلالات تغذیه‌ای، ویار معمولاً به یک برنامه جامع درمانی شامل مراقبت‌های پزشکی و پایش‌های بهداشتی (مثل مشکلات معده)، روان درمانی (مثل رفتار درمانی) و مراقبت‌های دندان و لثه نیازمند است. بیمارانی که دچار این اختلال تغذیه هستند معمولاً به درمان، خوب جواب می‌دهند به ویژه اگر درمان در همان مراحل اولیه آغاز گردد.

درباره ویار
ویار یک اختلال تغذیه‌ای است که مستلزم میل و هوس مزمن به مصرف مواد غیرخوراکی به مدّت حداقل یک ماه است. افرادی که ویار دارند انواع مواد از قبیل خاک، گچ، آرد، دانه قهوه، خاکستر سیگار، سنگ، شن و ماسه، چوب، زغال، کبریت، ناخن، چسب، مو، دکمه، پلاستیک، مداد پاک کن، خلال دندان و صابون را به دهان می‌گذارند.
در کودکان زیر 2 سال، این رفتار شایع است و عموماً غیرعادی تلقی نمی‌گردد. در اغلب موارد، کودکان نوپا به طور خود به خود این رفتار را کنار می‌گذارند. ویار در کشورهای توسعه نیافته و فقیر، به ویژه در جوامعی که مصرف برخی مواد خوراکی (مثل انواع خاصی از خاک) یک تجربه فرهنگی پذیرفته شده است، نیز دیده شده است. برای مثال، در بخشی از اوگاندا، نوعی خاک برای خوردن مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد.
ویار بیشتر در افرادی، به ویژه کودکان و نوجوانان، شایع است که دارای اختلالات ذهنی هستند و معمولاً در دوران کودکی یا بلوغ تشخیص داده شده است (مثل درخودماندگی (اوتیسم) و عقب ماندگی ذهنی) یا آن‌هایی که به دلیل صرع یا سایر اختلالات جدّی، دچار آسیب مغزی شده‌اند. بر طبق آمارهای انجمن روان‌پزشکی آمریکا (APA)، ویار در 15 درصد بیمارانی که عقب ماندگی ذهنی دارند مشاهده شده است. ویار هم در زنان و هم در مردان وجود دارد، هر چند وقوع آن در افرادی با هوش متوسط که در کشورهای توسعه یافته زندگی می‌کنند بسیار نادر است.
ویار ممکن است همراه با سایر اختلالات ذهنی مانند وسواس فکری- عملی (OCD)، اسکیزوفرنی و نشانگان کلاین-لِوین (بیماری نادری که مشخصه‌اش دوره‌های خواب فزاینده، مصرف فزاینده مواد خوراکی، توهّم و فعالیت جنسی زیاد است) وجود داشته باشد.
هر چند به ندرت، امّا ممکن است افرادی که دچار سایر اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی و یا پراشتهایی عصبی هستند، به خاطر طبیعت وسواسی این بیماری‌ها، به ویار نیز مبتلا گردند. به عقیده متخصصان، سوء تغذیه ناشی از این اختلالات ممکن است در به وجود آمدن ویار نقش داشته باشد. در برخی موارد، ویار در زنان باردار نیز دیده شده است. در این مورد، ویار معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.
ویار چنانچه مورد درمان قرار نگیرد ممکن است پیامدهای جدّی و ناگوار بهداشتی داشته باشد. مشکلات ناشی از مصرف مواد غیرخوراکی شامل مسمومیت، مشکلات روده‌ای (انسداد یا سوراخ شدن روده)، آسیب دیدگی دندان و لثه، عفونت‌های انگلی و سوء تغذیه است. به علاوه، در صورتی که فرد مواد سمی خطرناک بخورد ممکن است خطر جانی هم در بر داشته باشد.
بانوان بارداری که ویار دارند ممکن است با مصرف مواد خطرناک و یا دچار شدن به سوء تغذیه، به جنین آسیب برسانند.
نام ویار (پیکا) از واژه لاتینی کلاغ (مگ پی) گرفته شده است. این پرنده به داشتن اشتهای سیری‌ناپذیر مشهور است. میزان دقیق شیوع این اختلال تغذیه‌ای هنوز معلوم نیست زیرا اعتقاد بر این است که بسیاری از بیماران به خاطر ترس یا شرمندگی اطلاعات دقیقی به پزشکشان نمی‌دهند یا در صورتی که مورد پرسش قرار گیرند آن را انکار می‌کنند.

علل احتمالی ویار
علّت دقیق ویار ناشناخته است. امّا پژوهشگران اعتقاد دارند که برخی شرایط و موقعیت‌های خاص می‌تواند در به وجود آمدن این اختلال تغذیه‌ای نقش داشته باشد. برخی از این شرایط عبارتند از:

• عوامل فرهنگی. در برخی مکان‌ها (مثلاً بخش‌هایی از جنوب آفریقا)، خوردن نوعی خاک رایج است.
• اختلالات ذهنی. ویار ممکن است همراه با سایر اختلالات ذهنی، شامل وسواس فکری- عملی (OCD)، اسکیزوفرنی و نشانگان کلاین-لِوین، وجود داشته باشد. همچنین ویار در کسانی که دارای درخودماندگی (اوتیسم)، و عقب ماندگی ذهنی هستند نیز گزارش شده است. هر چند ممکن است این پدیده در این بیماران تا حدودی به خاطر عدم تشخیص بین خوراکی و مواد غیرخوراکی از سوی آنان باشد، امّا تصور می‌شود که بیشتر به شکلی از خودانگیزی در آنان مربوط باشد.
• سوء تغذیه یا نقص تغذیه. ویار در افرادی که دارای نقص مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و روی و سایر مواد غذایی یا ویتامین‌ها (مثل تیامین، نیاسین، ویتامین C و D) هستند گزارش شده است. البته روشن نیست که آیا ویار به تلاش برای رفع این کمبودها ارتباط دارد یا خیر. فقر می‌تواند عامل سوء تغذیه در برخی افراد باشد. کودکانی که مورد بهره‌کشی یا بی‌توجهی قرار می‌گیرند نیز در معرض سوء تغذیه قرار دارند.
• بارداری. میل و هوس به مصرف مواد غیرخوراکی، به ویژه خاک، گِل و پودر لباسشویی، گاهی اوقات در زنان باردار نیز روی می‌دهد. کمبود آهن در دوران بارداری ظاهراً به خوردن زیاد یخ ارتباط دارد. هر چند، ویار دوران بارداری معمولاً پس از زایمان، خود به خود از بین می‌رود.
• سابقه رژیم غذایی و/ یا اختلالات تغذیه‌ای. افرادی که برای مدّت طولانی رژیم غذایی داشته‌اند ممکن است برای پیدا کردن احساس سیری، به مصرف مواد غیرخوراکی روی آورند. هر چند به ندرت، امّا ممکن است افرادی که دچار سایر اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پراشتهایی عصبی هستند، به خاطر طبیعت وسواسی این بیماری‌ها و نیز سوء تغذیه ناشی از آن‌ها، به ویار نیز مبتلا گردند.

نشانه‌ها و علائم ویار
ویار یک اختلال تغذیه‌ای است که مشخصه‌اش میل و هوس مزمن -برای یک دوره حداقل یک ماهه- به مصرف مواد غیرخوراکی مثل خاک، گچ، آرد، دانه قهوه، خاکستر سیگار، سنگ، شن، ماسه، چوب، کبریت، ناخن، چسب، مو، دکمه، پلاستیک، ذغال، مداد پاک‌کن، خلال دندان و صابون است.
سایر نشانه‌ها و علائم ویار عبارتند از:

• از دست دادن اشتها
• دردهای شکمی
• یبوست
• اسهال
• عفونت‌های عود کننده انگلی
• آسیب‌های دندان و لثه

روش‌های تشخیص ویار
پزشکان معمولاً ویار را براساس نشانه‌های بیمار و عادت‌های تغذیه‌ای او تشخیص می‌دهند. پزشک در مراحل اولیه آزمایش‌های کاملی از بیمار به عمل می‌آورد. این آزمایش‌ها عبارتند از:

• بررسی علائم حیاتی، مانند ضربان قلب و فشار خون
• بررسی پوست، شکم و دندان‌های بیمار

• درخودماندگی (اوتیسم)
• آسیب‌های مغزی
• عقب ماندگی ذهنی
• وسواس فکری- عملی (OCD)

• آزمایش خون. شامل شمارش گلبول‌ها برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها، آنزیم‌ها، پروتئین‌ها، الکترولیت‌ها، ویتامین‌ها و سایر موارد. آزمایش خون می‌تواند عمل اندام‌های مختلف بدن شامل کبد، کلیه، تیروئید و غده هیپوفیز را مورد بررسی قرار دهد. آزمایش خون همچنین می‌تواند وجود مواد سمی در خون را نشان دهد.
• آزمایش ادرار. آزمایش نمونه ادرار بیمار به منظور بررسی عفونت ادراری، بیماری‌های کلیوی و بیماری سایر اندام‌ها که به ظهور متابولیت‌های غیرعادی در ادرار منجر می‌شود، صورت می‌گیرد.
• تصویر برداری(رادیوگرافی). این آزمایش‌ها برای تشخیص وجود هر نوع انسداد یا آسیب در معده، روده و سایر اندام‌ها بر اثر خوردن مواد غیرخوراکی مفیدند.

جلوگیری و درمان ویار
ویار معمولاً خود به خود برطرف می‌گردد، به ویژه در کودکان سالم و زنان باردار. امّا در افرادی که دارای بیماری‌هایی مانند درخودماندگی (اوتیسم) و عقب‌افتادگی ذهنی باشند، اختلالات تغذیه‌ای غالباً ادامه می‌یابد. اگر ویار با سایر اختلالات ذهنی مرتبط تشخیص داده شد، آنگاه آن‌ها نیز باید مورد درمان قرار گیرند.
در بعضی موارد حاد بیماری یا مسمومیت ناشی از مصرف مواد سمّی، بیمار باید فوراً در بیمارستان بستری گردد وگرنه با خطر جانی روبرو خواهد بود.
هر چه زودتر ویار تشخیص داده شود و درمان آن آغاز گردد، نتیجه‌اش احتمالاً بهتر خواهد بود. ویار به دلیل پیچیدگی معمولاً نیازمند یک برنامه درمانی جامع، دربرگیرنده متخصصان مختلف شامل روان‌پزشک، روان‌شناس، مددکار اجتماعی و پزشک عمومی است. معمولاً از رفتار درمانی، نوعی از روان‌درمانی که بر اصلاح رفتارهای غیرعادی بیمار تمرکز دارد، برای درمان ویار استفاده می‌شود.
بیمارانی که دچار مشکلات دندان و لثه ناشی از ویار شده باشند برای درمان به دندان پزشک ارجاع داده می‌شوند. از بیمارانی که به ویار مبتلا هستند خواسته می‌شود که برای بررسی سلامت عمومی و درمان هر نوع مشکلی که بر اثر ویار ممکن است پیش آید (مثل انسداد یا سوراخ شدن روده)، به طور مرتب به پزشک مراجعه کنند.
به دلیل آن که افرادی که به ویار مبتلا هستند ممکن است به دلیل ترس یا شرمندگی به پزشک خود دقیقاً نگویند که چه مواد غیرخوراکی را به طور مرتب می‌خورند، اعتقاد بر این است که شیوع این بیماری بیش از آن چیزی است که تشخیص داده یا گزارش شده است.
و سرانجام این که از افراد خانواده و نزدیکان بیمار خواسته می‌شود که مراقبت‌های لازم را از او به عمل آورند و برنامه بازپروری او را زیر نظر داشته باشند. برای برخی بیماران، مانند آن‌هایی که دارای عقب‌افتادگی رشدی هستند، دوره درمان ممکن است طولانی باشد.

پرسش‌هایی از پزشک در ارتباط با ویار
آماده کردن پرسش‌هایی از قبل می‌تواند به بیماران برای داشتن مکالمه با معنی‌تر و غنی‌تر با پزشک در ارتباط با بیماری کمک کند. بیماران و خانواده آن‌ها می‌توانند پرسش‌های زیر را در ارتباط با ویار از پزشک خود بپرسند:

1. موادی که معمولاً افراد مبتلا به ویار هوس‌ می‌کنند چیست؟
2. علت ویار من چیست؟
3. اگر کودک من شروع به خوردن مواد غیرخوراکی کند، از چه موقع من باید نگران شوم؟
4. مشکلات مرتبط با ویار چیست؟ آیا من هیچکدام از آن‌ها را دارم؟
5. اگر من ویار داشته باشم شما چگونه آن را تشخیص می‌دهید؟
6. به چه نوع درمانی نیاز دارم؟
7. فرایند درمانی من چقدر طول می‌کشد؟
8. آیا به روان درمانی هم نیاز دارم؟ چه نوع روان درمانی برای من بهتر است؟
9. یکی از افراد خانواده یا دوستان من ویار دارد. بهترین راهی که می‌توانم به او کمک کنم چیست؟
10. آیا بالاخره ویار من درمان می‌شود؟

ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار  

منبع

‌ , .Pica", Steven A. King, M.D" *
http://yourtotalhealth.livillage.com

مقالات مرتبط

* اختلالات تغذیه
* پیامدهای بلندمدت اختلالات تغذیه