مقدمه
این رژیم احتمالاً معروف‌ترین رژیم کم کربوهیدرات، پرچرب و دارای پروتئینی است که یافت می‌شود. شهرت آن عمدتاً به این خاطر است که به رژیم‌گیرندگان اجازه می‌دهد از غذاهایی چون استیک و کره که معمولاً در سایر رژیم‌ها ممنوع هستند استفاده کنند. دکتر رابرت آتکینز در سال 2003 فوت کرد اما انبوهی از اطلاعات درباره‌ این که چرا او (و بسیاری افراد دیگر) معتقدند این رژیم رژیمی کارساز می‌باشد، از خود به یادگار باقی گذاشت. در زیر اصول عمده‌ این رژیم تشریح می‌گردد.

• یک رویه‌ کم کربوهیدرات در تغذیه، قند خون را تثبیت می‌کند و گرسنگی‌های کاذب و شهوت خوردن را کاهش می‌دهد.
• هنگامی که رژیم‌های سنتی غذاهای سرشار از کربوهیدرات مصرف می‌کنید، بدن آن مواد را در جگر و در عضلات به صورت ماده‌ای که به آن گلیکوژن گفته می‌شود ذخیره و انبار می‌کند و سپس برای تأمین سوخت و کسب انرژی از روی آن مواد برمی‌دارد. اگر رژیمی می‌گیرید که مقدار کربوهیدرات کمی به بدن برسد بدن شما به سرعت ذخیره خود را مصرف می‌نماید و ناگزیر به سراغ چربی‌های بدن می‌رود تا سوخت لازم را تأمین کند. خلاصه کلام این که هر چه کمتر کربوهیدرات مصرف کنید، چربی بیشتری از ذخایر بدنتان می‌سوزد.
• آتکینز می‌گوید یک رژیم سرشار از کربوهیدرات‌ها، مقاومت نسبت به انسولین را بالا می‌برد و این امر هم به نوبه خود انباشت چربی‌ها را در بدن افزایش می‌دهد. یک رژیم کم کربوهیدرات از طرف دیگر، سطح انسولین را پایین می‌اندازد که نه تنها موجب کاهش انباشت چربی‌ها می‌گردد، خطر ابتلا به دیابت را هم کمتر می‌کند.
• با سوزاندن چربی‌های بیشتر، رژیم آتکینز فرایندی را به وجود می‌آورد که به آن لیپولیسیز گویند، و محصول جانبی آن موادی به نام کیتون می‌باشد. برخی از متخصصان هشدار می‌دهند که تولید بیش از حد کیتون می‌تواند مضر باشد، اما آتکینز می‌گوید که این ادعا دلیلی ندارد و فرایند لیپولیسیز زنجیره تولید انسولین اضافی را می‌شکند و در نتیجه باز چربی‌ها انباشته می‌شوند. به‌علاوه کیتون اشتها را کور می‌کند.
• وقتی بدن بجای کربوهیدرات‌ها مواد چربی را می‌سوزاند کالری بیشتری مصرف می‌کند. این افزایش به همراه کاهش اشتها دست به دست هم می‌دهند و در نتیجه شما غذای کمتری می‌خورید، یعنی کالری خروجی از بدنتان بیشتر از کالری ورودی به آن می‌شود که نتیجه‌اش لاغر شدن است.
• بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که هر چه کربوهیدرات کمتری مصرف شود، شخص لاغرتر می‌شود حتی اگر کالری ورودی به بدن هم کمتر نشده باشد. به عبارت دیگر، شما می‌توانید همان مقدار کالری را وارد بدن خود کنید که قبلاً می‌کردید به شرط آن که مقدار کربوهیدرات‌های آن کم باشد، در این صورت باز هم لاغر خواهید شد.

برنامه غذا خوردن
این رژیم دارای چهار بخش است. دوره بخش اول آن حداقل 14 روز به طول می‌انجامد و مشتمل است بر روزانه سه وعده غذای متداول و یا چهار الی پنج وعده غذای مختصرتر. مصرف متعادل گوشت، تخم‌مرغ، ماهی و انواع طیور و نیز مصرف چربی‌های خالص مثل روغن‌های گیاهی و روغن‌هایی که عرفاً آن‌ها را خیلی سالم و بهداشتی تلقی نمی‌کنند مثل کره یا سس مایونز مجاز می‌باشد (البته اوایل این طور بوده، اخیراً طرفداران آتکینز مصرف نامحدود چربی‌های اشباع شده و هیدروژنه را منع کرده‌اند.) فقط 20 گرم کربوهیدرات در روز مجاز است که معادل یک کاسه کوچک سالاد یا سبزیجات می‌شود. در لیست مواد ممنوعه این رژیم میوه، نان، مواد نشاسته‌ای، ماکارونی، حبوبات و حتی سبزیجات دارای نشاسته، محصولات لبنی (بجز پنیر و کره) آجیل و تخمه و هر دانه چرب دیگر به چشم می‌خورد. مصرف قهوه و کافئین نیز ممنوع است ولی ویتامین‌ها و مواد معدنی مجاز هستند.

در دور دوم، به منظور کاهش بیشتر وزن، میزان مصرف کربوهیدرات‌ها اضافه شده است و شما می‌توانید روزانه تا 25 گرم کربوهیدرات مصرف کنید. همچنین می‌توانید کمی میوه- فقط توت از انواع مختلف- بخورید. بسته به پیشرفتتان در لاغر شدن موادی نظیر انواع آجیل و دانه‌های چرب که در دور اول ممنوع بودند، در دور دوم به میزان کم مجاز هستند. در دوره بعدی، که دوره پیش از نگهداری است، افزایش ده گرم مواد کربوهیدرات دیگر در هفته تا زمانی که احساس کنید دیگر وزنتان پایین‌تر نمی‌آید مجاز می‌باشد. مقدار کربوهیدراتی که بدین ترتیب در آخر کار مصرف می‌کنید باید در بقیه مدت عمرتان ثابت باقی بماند و بیشتر نشود. رقم مذکور نوعاً چیزی در حدود 40 الی 60 گرم می‌باشد.

ورزش در کجای این رژیم می‌گنجد؟
آتکینز روی اهمیت ورزش کردن خیلی تأکید دارد و حتی مدعی است که این رژیم انرژی زیادی در شما تولید می‌کند و لذا قادر خواهید بود بیشتر ورزش نماید. حقیقت مطلب این است که اگر شما نسبتاً سخت فعالیت کنید ملاحظه خواهید کرد که کمبود کربوهیدرات در این رژیم باعث شده که انرژی کافی نداشته باشید.

مزایا
تحقیقات نشان داده‌اند کسانی که با رژیم آتکینز وزن کم کرده‌اند، کلسترول و تری‌گلیسرید خونشان پایین آمده است. رژیم آتکینز رژیم کارسازی می‌باشد و اکثر کسانی که این رژیم را گرفته‌اند از کسانی که رژیم کم‌چرب گرفته‌اند بیشتر لاغر شده‌اند (هر چند که زودتر هم دوباره چاق شده‌اند) از لحاظ ایجاد انگیزه در فرد، لاغری بیشتر یک امتیاز است (ولی بیشتر وزنی که به این ترتیب از دست می‌رود ناشی از کاهش آب بدن است و این چیزی نیست که در تحلیل نهایی مورد نظر باشد) یکی دیگر از مزایای این رژیم این است که بسیاری از کسانی که آن را بکار برده‌اند می‌گویند دیگر مثل گذشته خیلی گرسنه نمی‌شوند. این حرف بی‌اساس نیست: پایه این رژیم بر مواد چربی و پروئین استوار شده و این مواد مدت زیادی زمان لازم دارند تا هضم و جذب بدن شوند، بنابراین طبیعی است که فرد چندان احساس گرسنگی نکند. علاوه بر آن کیتون هم اشتها را کاهش می‌دهد. این رژیم به عنوان یک رژیم کم کالری شناخته نمی‌شود ولی در بسیاری از مواد رژیم‌گیرنده را وا می‌دارد که کالری کمتری مصرف کند (هر چه نباشد قرار است که شما شیرینی، انواع نان‌های ترد، ماکارونی، برنج، نوشابه نخورید، پس تعجبی ندارد که کالری کمتری وارد بدنتان شود.) از این لحاظ رژیم آتکینز راه کم دردسری برای لاغر شدن است- به‌شرطی که به مدتی که لازم است تا برای شما نتیجه بدهد آن را رعایت کنید و پس از گرفتن نتیجه هم یک برنامه دائمی حفظ و نگهداری برای بقیه مدت عمرتان بریزید و طبق آن عمل نمایید.

معایب
با آن که میزان کلسترول و تری‌گلیسیرید خون دراین رژیم بهبود پیدا می‌کند، ولی باز هم مجاز بودن مصرف چربی‌های اشباع شده جای نگرانی دارد. آیا آن چربی‌های اشباع شده اثرات ناشناخته‌ای که هنوز ما آن‌ها را نمی‌شناسیم در بلند مدت روی بدن می‌گذارند (در مطالعاتی هم که برای شناسایی اثرات یک رژیم روی رژیم‌گیرندگان صورت می‌گیرد معمولاً افراد مذکور بین 6 ماه تا یکسال تحت مراقبت قرار می‌گیرند؛ بعد از آن چه اتفاق می‌افتد؟) اخیراً سخنگوی شرکت آتکینز اعلام کرده که از رژیم منتسب به آن‌ها بد برداشت شده است: «درست است که در رژیم مورد توصیه ما مصرف مقدار زیادی چربی (در حدود 60 درصد از کل کالریهای وارده به بدن) مجاز است ولی یک سوم آن چربی‌ها باید از نوع اشباع شده باشد.» شاید این پیام به همه کسانی که رژیم آتکینز گرفته و می‌گیرند برسد، ولی تا این اتفاق بیفتد عجالتاً اغلب مردم رژیم آتکینز را ضیافت صرف استیک و تخم‌مرغ تلقی کرده‌اند که چنین برداشتی می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. بسیاری از متخصصان بر این عقیده متفق‌القول هستند که برای سلامت قلب باید میزان مصرف چربی‌های اشباع شده و چربی‌های هیدروژنه را مطلقاً به حداقل رسانید. آتکینز از رژیم خود با این استدلال دفاع می‌کند که مطالعات ثابت کرده است کسانی که این رژیم را گرفته‌اند کلسترول و چربی خون (تری‌گلیسیرید) آن‌ها پایین آمده است ولی تا کنون تحقیقی صورت نگرفته که نشان دهد آیا بهبودی‌های مذکور در بلند مدت هم پابرجا می‌مانند یا نه. معدودی از گیرندگان این رژیم مشکل قلبی پیدا کردند، هر چند ثابت نشده که باعث و بانی مشکل آن‌ها رژیم آتکینز باشد. هیچکس به درستی نمی‌داند که آیا رژیم گرفتن طی مدتهای طولانی مضر است یا بی‌ضرر. (ناگفته نماند که بعضی‌ها هم این رژیم را با ایجاد سنگ کلیه مرتبط دانسته‌اند.)

یکی دیگر از جنبه‌های بالقوه مسأله‌ساز این رژیم فقدان میوه‌ها و سبزیجات در آن است. هر چند ممنوعیت شدید مصرف این محصولات فقط به اوایل دوره این رژیم برمی‌گردد، با این وجود من با این مطلب مشکل دارم که چرا رژیم آتکینز متوجه اهمیت و ضرورت مصرف میوه و سبزی نیست، در حالی که علم و دانش به ما می‌گوید یک رژیم سرشار از میوه و سبزی در جلوگیری از ابتلا به انواع بیماریها نقشی اساسی و بنیادی دارد. به‌علاوه، اگر چه که خوردن موارد نشاسته‌ای (خصوصاً نوع تصفیه شده آن) مسلماً می‌تواند مضر باشد، ولی رژیم‌های سرشار از غلات و دانه‌های خوراکی عامل مهمی در پیشگیری از امراض محسوب می‌شوند و با سلامتی بیشتر انسان ارتباط دارند. در رژیم آتکینز برای جبران کمبود مواد فیبری استفاده از بعضی مکمل‌های مختلف توصیه می‌شود که به نظر نمی‌رسد این کار بهترین کار ممکن برای تأمین مواد سلولزی مورد نیاز باشد ولی به هر حال اگر شما می‌خواهید از این رژیم استفاده کنید بهتر است تمام کارهایی که توصیه شده است را انجام دهید.

یک نکته مهم دیگر که درباره این رژیم قابل ذکر می‌باشد این است که سختگیری شدیدی که در مورد مصرف کربوهیدرات‌ها وجود دارد رسیدن سوخت کافی به بدن را مشکل می‌سازد مخصوصاً اگر فرد فعالیت زیادی داشته باشد. آخرین نکته هم این که خیلی از کسانی که این رژیم را گرفته‌اند شکوه داشتند که با افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها تقریباً بلافاصله چاقی موضعی خصوصاً در ناحیه پشت پیدا کرده‌اند.

برای چه کسی مناسب است؟
ااگر شما از جمله کسانی هستید که گوشت قرمز، ماهی و مرغ دوست دارید و از خیر خوردن چربی‌ها هم نمی‌توانید بگذرید، رژیم آتکینز می‌تواند برایتان مناسب باشد. به همین ترتیب اگر در مقابل کربوهیدرات‌ها پایتان سست می‌شود گرفتن این رژیم می‌تواند تا حدودی سستی پایتان را کمتر کند و زمام اختیار را در دستهایتان قرار دهد. ولی اگر در خودتان یا یکی از منسوبین نزدیک شما سابقه ناراحتی قلبی عروقی وجود داشته گرفتن این رژیم توصیه نمی‌شود. حداقل لازم است که قبل از شروع با پزشکتان مشورت نمایید. ضمناً توجه داشته باشید رژیمی که مصرف مقدار زیادی گوشت اعم از سفید و قرمز و دریایی و زمینی و آسمانی را شامل می‌شود، علاوه بر داشتن هزینه قابل ملاحظه، کار در آشپزخانه را هم زیاد می‌کند.